ติโต

พระราชนิพนธ์แปลเรื่อง “ติโต”

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ

พระราชนิพนธ์แปลเรื่อง “ติโต”ทรงแปลมาจากเรื่อง “Tito”

เขียนโดย ฟิลลิส ออตี ( Phyllis Auty )

“ติโต”เป็นชีวประวัติของโยซิป โบรช (Josip Broz) ผู้ต่อสู้เพื่อชาติ

ยูโกสลาเวีย ในสงครามโลกครั้งที่ ๒

“ติโต”เป็นนามรหัสในขณะที่โยซิป โบรซ

ในปฏิบัติงานด้วยความสามารถและอุดมการณ์สูง นามนี้เป็นที่รู้จักทั่วโลก

ติโตต่อสู้ฟันฝ่าอุปสรรคทุกวิถีทาง เพื่อสร้างเป็นไทยให้แก่ยูโกสลาเวีย

และที่น่าสนใจคือ

เขาเป็นคอมมิวนิสต์ “นอกแบบ” แตกต่างจากคอมมิวนิสต์อื่น

เขามีใจกว้างขวาง เห็นใจผู้อื่น แต่ในขณะเดียวกันก็มีใจเด็ดเดี่ยวและพร้อม

ที่จะปฏิบัติการให้เหมาะสมกับสถานการณ์ สมกับที่เป็นผู้นำในช่วงวิกฤตการณ์นั้น

เขาเป็นนักการเมืองที่สามารถสร้างความปึกแผ่นของประเทศ

รวมชนชาติต่างๆในยูโกสลาเวียให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

ติโตได้รับตำแหน่งประธานาธิบดีของยูโก สลาเวียด้วยความเห็นชอบของชนทุกชาติ

ในยูโกสลาเวีย เขาสิ้นชีวิตไปตามอายุขัยเมื่ออายุได้ ๘๘ ปี(พ.ศ.๒๕๒๓ )

ประเทศยูโกสลาเวียก็ค่อยๆสลายลงจนกระทั่งมีสภาพแตกแยกอันยากที่จะแก้ไขได้

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯทรงพระราชนิพนธ์แปลเรื่อง “ติโต”จากต้นฉบับเมื่อ

พ.ศ.๒๕๑๙ เพื่อให้ ข้าราชบริพารได้ทราบถึงบุคคลที่น่าสนใจคนหนึ่งของโลก

เพราะชีวิตของติโตเป็นชีวิตที่น่าศึกษาทั้งในด้านประวัติศาสตร์และชีวิตการต่อสู้

พระราชนิพนธ์เรื่องนี้มีความยาว ๑๒๑ หน้า มากด้วยเนื้อหาและสำนวนไทยที่ใช้

ในการแปล

และทรงพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่

เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๗ เรื่องย่อ “ติโต” หรือ

โยซิป โบรช (Josip Broz) เกิดเมื่อ ค.ศ. ๑๘๙๒

บิดาเป็นคนเชื้อสายโครแอต (Croat) และสโลวีน (Slovene)

มารดาเป็นชาวสลาฟใต้ เขามีความรักชาติอย่างรุนแรงมาตั้งแต่ยังเด็ก

เพราะไม่พอใจสภาพที่ต้องอยู่ใต้การปกครองของออสเตรีย-ฮังการี

ซึ่งเป็นพวกต่างเผ่าพันธุ์ ครอบครัวของติโตเป็นชาวนาซึ่งไม่ยากจนนัก

มีที่ดินของตนเองประมาณ ๒๕ ไร่ จึงนับว่าดีกว่าชาวนาโดยทั่วไป

พ่อแม่มีลูกเก้าคนติโตเป็นลูกคนที่เจ็ด

แม่ของเขาเก่งมากและถือศาสนาคาธอลิกอย่างเคร่งครัด

เขารักแม่ของเขามาก เขาทำงานหนัก ช่วยทำงานทั้งนอกบ้านและในบ้าน

การได้ใกล้ชิดแม่ทำให้เขาได้เข้าใจคาธอลิก

ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่งให้เขาเข้าใจจิตใจของฝ่ายตะวันตกซึ่งคอมมูนิสต์เข้าไม่ถึง

และไม่เคยแตะต้อง

ติโตต้องทำงานหนักแบบเด็กชนบท บางครั้งประสบความอดอยาก

แต่ความงามของธรรมชาติและความอิสระของชีวิตชนบทได้หล่อหลอมให้

ติโตมีความรักในผืนแผ่นดินของตน และกลายเป็นนักสู้ที่ไม่เคยย่อท้อ

แม้ในวัยเด็กติโตค่อนข้างขี้โรค แต่ก็มีผลการเรียนดี

น่าเสียดายที่ต้องออกจากโรงเรียนเมื่ออายุได้เพียง ๑๒ ปี เมื่ออายุ ๑๕ ปี

เขาเริ่มชีวิตชาวนา เขาได้ย้ายเข้าไปอยู่ในเมืองสิสัก (Sisak)

เข้าฝึกงานช่างในอู่รถเป็นเวลาหลายปี เวลากลางวัน เขาทำงาน

และภาคกลางคืนเข้าเรียนจนสอบได้ประกาศนียบัตรช่างกล

ณ ที่นี้เขาได้สัมผัสการเมืองชนชั้นกรรมกรเป็นครั้งแรก

ติโตใช้ชีวิตเป็นช่าง และต่อมาเขาได้เป็นทหารเกณฑ์สองปีตามหน้าที่พลเมืองดี

แล้วจึงสมัครเป็นทหาร ได้มีโอกาสออกแนวหน้าในสงครามโลกครั้งที่ ๑

ขณะนั้นเขาเป็นเพียงนายสิบ เขาได้รับบาดเจ็บในการรบกับรัสเซีย

ถูกจับเป็นเชลยและนำส่งโรงพยาบาลทหารแห่งหนึ่งในรัสเซีย

แม้อาการจะสาหัสมากและเกือบไม่ได้รับการรักษาพยาบาลเลย

ติโตยังโชคดีที่รอดชีวิตและได้มีประสบการณ์ในฐานะเชลยศึกในรัสเซียเป็นเวลานาน

เมื่อเกิดการปฏิวัติบอลเชวิคใน ค.ศ. ๑๙๑๗ ติโตเคยถูกฝ่ายรัฐบาลพระเจ้าซาร์จับขัง

เพราะต้องสงสัยว่าเป็นฝ่ายบอลเชวิค

เขาหลบหนีไปได้ก็ไปพบกับพวกเร็ดการ์ด (Red Guards)

พวกแนวหน้าของฝ่ายปฏิวัติ จึงทำงานในฐานะพวกเร็ดการ์ด

เมื่อพวกบอลเชวิคได้ชัยชนะแล้ว ติโตเป็นอิสระและตกลงใจกลับไปตั้งรกราก

ที่บ้านเกิดในโครแอเซียใน ค. ศ. ๑๙๒๐ พร้อมกับภรรยาชาวรัสเซีย

ซึ่งพบและรักกันในช่วงการปฏิวัติ ติโตได้ประสบสภาพใหม่

คือถูกสงสัยว่าเป็นบอลเชวิคศัตรูของชาติ

ติโตผู้เคยอยู่รัสเซียมาหลายปีได้เรียนรู้วิธีการเพื่อการอยู่รอดในสังคมที่เต็มไปด้วยศัตรู

วิธีการอยู่ร่วมกับคนทุกชนิดโดยใช้วิชาช่างกลซึ่งเป็นประโยชน์ในทุกสังคม

ได้รู้ศิลปะของการหลบหลีกเมื่อจำเป็น

การเข้าถึงจิตใจมนุษย์และเห็นความสำคัญของการพึ่งตัวเอง

แต่ในขณะที่เขากลับมาบ้านเขาไม่มีโอกาสได้ใช้ความสามารถจากประสบการณ์นั้นเลย

เพราะต้องเผชิญกับสถานการณ์เลวร้ายทางเศรษฐกิจและครอบครัวประสบมรสุม

อย่างหนักจักรวรรดิออสโตร-ฮังการีได้สลายตัวไปแล้ว

โครแอเซียกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรซึ่งตอนหลังเรียกว่า

ยูโกสลาเวียมีกษัตริย์ปกครอง รัฐใหม่ประกอบด้วยกลุ่มต่าง ๆ ของพวกสลาฟใต้

มีวัฒนธรรม ความเชื่อทางศาสนาต่าง ๆ กันถึง ๓ ศาสนา

มีกษัตริย์ราชวงศ์ชาวเซอร์บปกครอง

ด้วยความแตกต่างกันดังกล่าวแล้วจึงทำให้เกิดความขัดแย้งทางการเมือง

ติโตได้เดินทางไปเมืองหลวงของโครแอเซีย

ติโตได้เข้าเป็นสมาชิกสหภาพช่างเหล็ก จึงกลายเป็นสมาชิกอัตโนมัติ

ของพรรคโซเชียลเดโมแครติค (Social Democratic Party)

ซึ่งได้ผนวกเข้าไปในพรรคคอมมูนิสต์แห่งยูโกสลาเวีย

ติโตจึงกลายเป็นคอมมูนิสต์ แม้ตนเองมิได้จงใจ

เนื่องจากเขาเคยอยู่ในรัสเซียระหว่างการปฏิวัติบอล เชวิค

ติโตจึงได้ชื่อว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญในการปลุกกระดมคนงาน

ในการเลือกตั้งสภาผู้แทนราษฎรครั้งแรกของประเทศยูโกสลาเวีย

ในค.ศ. ๑๙๒๐ พรรคคอมมูนิสต์ได้รับคะแนนเสียงเป็นที่สาม

แต่หนึ่งเดือนต่อมารัฐบาลก็ล้มพรรคคอมมูนิสต์

เพราะถือว่าพรรคคอมมูนิสต์เป็นพรรคผิดกฎหมาย พวกสมาชิกพรรคถูกกวาดล้าง

ติโตหลบไปใช้ชีวิตช่างเครื่องยนต์ของโรงสีในหมู่บ้านนอกเมืองซาเกร็บ

เป็นเวลาสี่ปีครึ่ง

แต่แล้วชีวิตเงียบ ๆ ของติโตเปลี่ยนไปเมื่อ สเตียปัน ซาบิช (Stjepan Sabic)

ซึ่งเคยเป็นเชลยศึกด้วยกันในรัสเซียได้มามาชักชวนให้ติโต

จัดตั้งกระบวนการของกรรมกรเพื่อปฏิวัติ

เมื่อถึงเวลาอันควร ซาบิชเป็นเจ้าหน้าที่ขององค์การคอมินเทอร์น (Commintern)

ซึ่งมีหน้าที่ส่งเสริมการปฏิวัตินอกแดนรัสเซีย (คอมินเทอร์น คือองค์การคอมมูนิสต์สากล

มาจากคำว่า Communist International มีที่มาจากองค์การกรรมกรสากล

ซึ่งยุบและตั้งใหม่เป็นครั้งที่ ๓ จึงใช้ชื่อนี้ ตามความประสงค์ของเลนิน

ที่จะให้เกิดคอมมูนิสต์ทั่วโลก)

ติโตได้เป็นสมาชิกคณะกรรมการพรรคคอมมูนิสต์ใต้ดินของท้องที่

และไม่นานเขาก็ถูกจับกุม แม้ศาลจะยกฟ้อง แต่ก็ถูกตำรวจเพ่งเล็ง

ติโตทำงานตามที่พรรคสั่ง เช่น หาสมาชิกใหม่ให้พรรค

และในที่สุดก็ทำงานธรรมดาไม่ได้ จึงต้องทำงานการเมืองใต้ดินเต็มที่

เขาเคยถูกจับถูกพิพากษาจำคุก แต่สามารถหนีหายตัวไปก่อนจะถูกลงโทษ

การต่อสู้ทางการเมืองของติโตทำให้เขาเป็นที่สนใจ

ของผู้นำในองค์กรคอมมิวนิสต์รัสเซีย

เขาจึงได้รับการช่วยเหลือสนับสนุนจากโมซา ปิยาเดและปาวเล เกรโกริด

หมอชาวโครแอตซึ่งมีความรู้และประสบการณ์สูงกว่า

ติโตถูกจับและจำคุกระหว่าง

ค.ศ. ๑๙๒๘ ถึง ๑๙๓๔

ด้วยเหตุที่เขาเคยชินอยู่ในคุก เขาได้ใช้เวลาศึกษาเรียนรู้การเมือง

ซึ่งจำเป็นในการฝึกแบบคอมมูนิสต์ โดยมีเจ้าหน้าที่คอมินเทอร์น

ลอบนำเอกสารคอมมูนิสต์เข้ามาให้ศึกษาในคุกซึ่งผู้คุมไม่เข้มงวดนัก

ในปี ๑๙๓๔ เมื่อออกจากคุกแล้ว เขาเป็นตัวเก็งที่จะ

เลื่อนฐานะในพรรค คอมินเทอร์นจัดหาเงินให้ติโตใช้

จัดที่อยู่ให้แต่ติโตต้องหาทางหลบเลี่ยงตำรวจเอาเอง

การอยู่ในยูโกสลาเวียเป็นการเสี่ยงอันตรายมาก

เมื่อเขาได้รับมอบหมายให้ไปที่กรรมการกลางพรรคอมมูนิสต์แห่งยูโกสลาเวีย

ที่เวียนนาเขาจึงได้โอกาสทองที่จะออกไปทำงานจากนอกประเทศ

เขาไปรายงานตัวที่เวียนนาอันเป็นจุดที่ไม่มีการการถอยกลับ

เขาได้รับนามรหัสหลายชื่อตลอดเวลาที่ทำงานคอมมูนิสต์อันผิดกฎหมาย

แต่รหัสที่ได้รับที่เวียนนาตอนนั้นคือ ติโต อันเป็นชื่อที่เขาเกิดชื่อเสียง

ติโตทำงานใต้ดินอย่างมีประสิทธิภาพให้แก่กรรมการพรรคที่อยู่นอกประเทศที่เวียนนา

ด้วยเหตุที่มีประสบการณ์และเชี่ยวชาญในวิทยาการที่จำเป็น

ประกอบกับได้รับการสนับสนุนการเงินจากคอมินเทอร์น

แต่เมื่อพระราชาธิบดียูโกสลาเวียถูกปลงพระชนม์

ผู้สืบราชสมบัติเกรงว่าพวกคอมมูนิสต์จะฉวยโอกาส

ติโตก็อาจประสบอันตรายได้ ต้นปี ค.ศ. ๑๙๓๕

ติโตไปประจำที่มอสโคว์ มีโอกาสพบปะคอมมูนิสต์คนสำคัญ ๆ จากทั่วโลก

และได้เห็นสตาลิน (Stalin) ในโอกาสเปิดประชุมโลกครั้งที่ ๗ ของคอมินเทอร์น

ซึ่งติโตเข้าร่วมในฐานะเลขานุการของคณะยูโกสลาเวีย

การชำนาญภาษารัสเซียให้ประโยชน์แก่ติโตมาก เขาได้ทำหน้าที่ล่าม

เมื่อคณะผู้แทนเดินทางไปเยี่ยมที่ต่าง ๆไม่นานติโตได้เรียนรู้ว่า

คอมินเทอร์นเต็มไปด้วยความขัดแย้งส่วนตัวและเล่ห์กลต่าง ๆ นานา

ทั้งมีสายลับทุกหนทุกแห่งที่พร้อมจะรายงานความผิดแก่นายงานชาวรัสเซีย

ซึ่งปกครองคอมินเทอร์นอย่างไม่ปรานีและดูถูกกวดขันสมาชิกพรรคของประเทศด้อยกว่า

ซึ่งคอมินเทอร์นควรจะมีหน้าที่ช่วย เมื่อสตาลินเริ่มการกวาดล้างครั้งใหญ่

ติโตยังอยู่ที่มอสโคว์ ปรปักษ์เก่า ๆ ของสตาลินถูกจับกุมและประหารชีวิต

พวกคอมมูนิสต์ที่ไม่เป็นชาวรัสเซียก็เริ่มถูกจับกุม

เคราะห์ดีที่ติโตได้รับอนุญาตให้กลับเวียนนาในเดือนตุลาคม ค.ศ. ๑๙๓๖

เลขาธิการพรรคอมมูนิสต์ยูโกสลาเวียซึ่งยังคงเป็นคนเดิมที่ติโตไปรายงานตัว

เมื่อ ค.ศ. ๑๙๓๔ นั้น ได้ถูกเรียกตัวไปมอสโคว์ใน ค.ศ. ๑๙๓๗

พรรคคอมมูนิสต์ยูโกสลาเวียได้ย้ายที่ทำการไปยังปารีส ที่นี่ติโตได้ทำงานอย่างเต็มกำลัง

“เหมือนผีเข้า” พรรคยังอยู่นอกกฎหมายและอ่อนแอมาก

ใน ค.ศ. ๑๙๓๗ ติโตได้เริ่มสร้างองค์การใหม่ พยายามสร้างความแข็งแกร่ง

โดยรับสมาชิกใหม่ เขาเลือกผู้ร่วมงานอย่างระมัดระวัง

ส่วนมากเป็นผู้ที่ยังเยาว์และเขาจะสามารถฝึกได้ด้วยตนเอง การหาคนใหม่

การจัดงานใหม่คงจะประสงค์ไม่ให้คอมินเทอร์นระแวงสงสัยตัวเขาด้วย

ผู้ที่เขาเลือกมีคุณสมบัติสำคัญคือ ความภักดีต่อติโตในฐานะเลขาธิการพรรค

การยอมรับคำสั่งใช้ความฉลาดและไหวพริบในการทำตามคำสั่ง

และความสามารถที่จะทำงานเป็นชุดปฏิบัติการ

ใน ค.ศ. ๑๙๓๘ ติโตได้รับแต่งตั้งเป็นทางการในตำแหน่งเลขาธิการพรรคคอมมูนิสต์

แห่งยูโกสลาเวีย ภัยคุกคามจากฝ่ายนาซีของฮิตเลอร์ในเยอรมัน

และฝ่ายฟาสซิสต์ของมุสโสลินีในอิตาลี

เริ่มเห็นได้ชัดในช่วงปี ๑๙๓๗ –๑๙๓๙ ยูโกสลาเวียกำลังถูกคุกคาม

โดยถูกบีบอย่างหนักให้เข้ากับฝ่ายอักษะ (Axis)

และทำสนธิสัญญาระหว่างเยอรมันกับอิตาลี ซึ่งหมายถึงการเสียเอกราช

ซึ่งชาวยูโกสลาเวียยอมไม่ได้ จึงมีผู้หันมาสนับสนุน

พรรคคอมมูนิสต์ซึ่งเป็นพรรคเดียวที่ตั้งบนรากฐานเพื่อชาติยูโกสลาเวียแท้ ๆ

ในขณะที่พรรคอื่น ๆ ตั้งอยู่บนรากฐานความต้องการของภาค

เช่น พรรคประชาธิปไตยเซอร์บ (Serbian Democratic Party)

พรรคชาวนาไครแอต (Croatian Peasant Party) เป็นต้น

ในการเป็นเลขาธิการพรรคคอมมูนิสต์ ติโตต้องประสบอุปสรรคมากมาย

เนื่องจากความสัมพันธ์กับคอมินเทอร์นั้นทำให้เขาอยู่ในระหว่างอันตราย

เพราะสตาลินกำลังเพ่งเล็งคอมมูนิสต์นอกประเทศ

เขาจึงมีศัตรูทั้งในมอสโคว์และในหมู่สมาชิกพรรคในยูโกสลาเวีย

เพราะมีผู้ต้องการตำแหน่งนี้มาก ด้วยถือว่ามีเกียรติ มีชื่อเสียง

มีอำนาจและมีรายได้มาจากคอมินเทอร์น

เขาถูกฝ่ายปฏิปักษ์พยายามกำจัดหรือให้เขาถูกถอดออกจากตำแหน่ง

อย่างไรก็ดี ติโตมีเพื่อนที่มีอิทธิพลในมอสโคว์ช่วยให้เขารอดพ้น

จากการกวาดล้างของสตาลิน นอกจากนี้ เขายังมีความสามารถส่วนตัว

กล้าเผชิญผู้ที่กล่าวหาและลุกขึ้นต่อสู้เขามีภูมิหลังที่ถูกต้องในความหมายของคอมมูนิสต์

คือเขาเป็นกรรมกรที่เกิดมาจากครอบครัวชาวนาผู้ยากจน

เขารู้ภาษาที่ใช้มากในคอมินเทอร์นอย่างแตกฉาน

คือภาษาเยอรมันและรัสเซีย และเขายังมี โชคดีอย่างมหัศจรรย์

ทำให้เอาตัวรอดได้ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ ๒ (ค.ศ. ๑๙๓๙–๑๙๔๕)

ติโตพยายามต่อสู้เพื่อเอกราชอธิปไตยของยูโกสลาเวีย

ท่ามกลางอุปสรรคนานัปการ

ติโตเห็นได้อย่างชัดเจนว่า ยูโกสลาเวียถูกคุกคามจากพวกนาซีซึ่ง

เข้าควบคุมเศรษฐกิจของประเทศเกือบทั้งหมด และได้รับการสนับสนุนทางการเมือง

อย่างหนักแน่นจากผู้นำยูโกสลาเวียบางคน แต่ติโตก็ไม่อาจช่วยประเทศของตน

ได้ในช่วงแรกของสงคราม เขาได้รับมอบหมายให้แปลประวัติของพรรคคอมมูนิสต์

ซึ่งเขียนโดยสตาลิน

จากภาษารัสเซียเป็นภาษาเซอร์โบ-โครแอต ซึ่งใช้กันในยูโกสลาเวีย

ซึ่งเป็นภาระที่ลำบากเพราะต้องถูกตรวจตรามิให้แสดงความเห็นผิดเพี้ยน

ไปจากลัทธิแม้แต่น้อยจึงเป็นงานสำคัญมาก

ติโตเองทราบดีว่าการทำภารกิจให้ลุล่วงไปด้วยดีเป็นหนทางเดียว

ที่จะหลบกลับไปประเทศของตนได้ ดังนั้นในช่วง ๒ ปีแรกของสงคราม

ติโตต้องไปอยู่มอสโคว์ถึง ๑๑ เดือนเมื่อติโตเดินทางจากรัสเซียกลับสู่ยูโกสลาเวีย

ในเดือนมกราคม ค.ศ. ๑๙๔๐ นั้น

เขาต้องเสี่ยงต่อการถูกจับมาก ต้องใช้หนังสือเดินทางและวีซ่าปลอม

และเล็ดลอดเข้ามาด้วยเส้นทางวกวน โดยได้รับความช่วยเหลือจาก

เจ้าหน้าที่คอมินเทอร์นสองคนที่เดินทางไปพร้อมกัน

ทันทีที่เขาถึงยูโกสลาเวียก็ได้คืนสู่ตำแหน่งหัวหน้าพรรคในยูโกสลาเวีย

เป้าหมายอันสำคัญก็คือ การทำลายรัฐบาลที่มีอยู่ในเวลานั้น

และให้รัฐบาลปฏิวัติคอมมูนิสต์ยึดการปกครอง

ติโตไม่เคยย่อท้อต่ออุปสรรคใด ๆ ติโตเริ่มวางแผนโดยการสร้างพรรคคอมมูนิสต์

ที่สามัคคีมีวินัย เชื่อฟังกรรมการบริหารซึ่งตัวเขาเป็นผู้นำ

ตั้งกรรมการอย่างมีระเบียบทั่วทุกภาคของประเทศและจัดหาทุนด้วยความช่วยเหลือ

จากเพื่อนชนชั้นกลางที่ร่ำรวย และเพื่อนร่วมงานที่คุ้นเคยกับพวกตระกูลสูง

เพราะปฎิบัติการภายในของพรรคมิได้รับการสนับสนุนจากคอมินเทอร์นเสียแล้ว

ติโตสามารถรวบรวมทุนดำเนินการเพื่อบรรลุเป้าหมายสูงสุด

คือการปฏิวัติให้ยูโกสลาเวียเป็นคอมมูนิสต์ ยูโกสลาเวียได้พยายามทำตัวเป็นกลาง

ในสงครามโลกครั้งที่ ๒ แต่ในที่สุดรัฐบาลก็ถูกบังคับ

ในค.ศ. 1941 ให้ทำสนธิสัญญากับฮิตเลอร์ เพื่อร่วมกับเยอรมนีในการบุกรัสเซีย

เนื่องจากชาวยูโกสลาเวียเกลียดชังพวกนาซีมาก รัฐบาลจึงถูกกระทำรัฐประหาร

โดยกลุ่มนายทหาร มีนายพลเอก ดูซาน ซีโมวิช (Dusan Simovic)

เป็นหัวหน้ากระทำรัฐประหาร

และเข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ตามพระราชโองการของพระเจ้าปีเตอร์

ซึ่งมีประกาศให้ทรงบรรลุนิติภาวะ การรัฐประหารครั้งนี้ทำให้ฮิตเลอร์ถือว่า

ยูโกสลาเวียเป็นศัตรูและต้องทำลายโดยเร็วที่สุด

เยอรมันเริ่มโจมตีกรุงเบลเกรดทางอากาศและบุกยูโกสลาเวียด้วยยานยนต์

และยานเกราะจากฐานในประเทศบัลแกเรีย ภายในสัปดาห์เดียว

ยุทธวิธีสงครามแบบสายฟ้าแลบ (Blitzkrieg)

และอาวุธที่มีเหนือกว่าของเยอรมันก็สามารถเอาชนะกองทัพเล็ก ๆ

ของยูโกสลาเวียเมื่อฝ่ายเยอรมันได้ครอบครองส่วนใหญ่ของประเทศยูโกสลาเวีย

พระราชาธิบดีและรัฐบาลก็หนีออกนอกประเทศ นายพลกาลาฟาโตวิช (Kalafatovic)

ซึ่งสวมหน้าที่ผู้บัญชาการสูงสุดต่อจากนายพลซีโมวิช ได้ขอเจรจาหยุดยิง

ยูโกสลาเวียกำลังถูกแผนการเชือดเฉือน เพราะฮิตเลอร์ต้องการให้ประเทศยูโกสลาเวีย

ถูกลบล้างจากแผนที่ ชาวยูโกสลาเวียซึ่งแตกแยกกันอยู่แล้วได้ช่วยให้แผนนี้ง่ายขึ้น

กระบวนการอุสตาซี (Ustasi) ได้ประกาศตั้งรัฐอิสระแห่งโครแอเซีย ภายใต้ผู้นำ “หุ่น”

อันเต ปาเวลิช (Ante Pavelic) ซึ่งอยู่ใต้อำนาจของกองทหารเยอรมันในทางปฏิบัติ

นอกจากรัฐหุ่นแห่งโครแอเซีย ยูโกสลาเวียยังถูกตัดออกเป็นสิบหน่วย

อยู่ในความยึดครองของกลุ่มประเทศอักษะ ฮิตเลอร์ไม่รู้นิสัยของชาวยูโกสลาเวีย

การแบ่งแยกครั้งนี้จึงทำให้เยอรมันเสียประโยชน์

เพราะเป็นการกระตุ้นให้เกิดการรวมตัวของชาวยูโกสลาเวียซึ่งติโตได้พยายามอยู่แล้ว

นอกจากนั้นกลุ่มประเทศอักษะที่ได้รับส่วนแบ่งก็มิได้มีความพอใจ

ในส่วนของตนจนเกิดความไม่ปรองดองกัน

ติโตจึงใช้ความสับสนจากสถานการณ์นี้เพื่อประโยชน์ของตน

เมื่อฮิตเลอร์เตรียมบุกรัสเซีย ติโตยังตั้งกองบัญชาการอยู่ที่ซาเกร็บเมืองหลวง

ของโครแอเซีย

วันก่อนที่เยอรมันโจมตีเบลเกรด

มีการลงนามสนธิสัญญามิตรภาพระหว่างยูโกสลาเวียและรัสเซีย

ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่น่ายินดีมาก แต่ในที่สุดฮิตเลอร์เตรียมบุกรัสเซีย

จึงถอนกำลังรบชั้นยอดออกจากยูโกสลาเวีย

ติโตพยายามต่อสู้โดยหวังจะได้อาวุธจากรัสเซีย

แต่ถูกปฏิเสธ ติโตมิได้ย่อท้อ เขาห็นว่าความสำเร็จของฝ่ายคอมมูนิสต์ของเขาขึ้นอยู่

กับการต่อต้านการบุกรุกจากต่างประเทศ

ไม่ว่าจากที่ใด เขาจึงสั่งให้พวกคอมมูนิสต์ตั้งกลุ่มเล็ก ๆ

ในทุกเมืองทุกหมู่บ้าน สะสมอาวุธและฝึกใช้อาวุธ

ตลอดจนการเตรียมการด้านอื่น ๆ

ให้พร้อมที่จะปฏิบัติตามคำสั่งได้ทันที ก่อนที่ติโตจะย้ายกองบัญชาการไปเบลเกรด

ปาเลวิชผู้นำรัฐหุ่นโครแอเซียดำเนินนโยบายให้รัฐโครแอเซียเป็นรัฐคาธอลิค

และเป็นที่อยู่ของชาวโครแอตเท่านั้น ทั้งนี้เป็นเหตุให้ชาวเชอร์บในโครแอเซีย

ซึ่งถือศาสนาออร์ธอดอกซ (Orthodox)

จำนวนเกือบสองล้านคน (ประมาณ ๑ ใน ๓ ของพลเมืองทั้งหมด)

ถูกทหารอุสตาซีปราบปรามอย่างป่าเถื่อน

ผู้ต่อต้านอุสตาซีไม่ว่าจะเป็นชาวยิว ชาวยิปซี ชาวโครแอต นับล้าน ๆ

ถูกฆ่าอย่างโหดเหี้ยมในปี ค.ศ. ๑๙๔๑–๑๙๔๒ คนจำนวนหลายหมื่นคน

จึงกลายเป็นปรปักษ์ต่อรัฐบาล และหันมาสนับสนุนติโตอย่างมาก นาซีบุกรัสเซีย

ติโตได้รับคำสั่งจากมอสโคว์ให้ปฏิบัติการอย่างสุดกำลัง

เพื่อช่วยสหภาพโซเวียตต่อสู้เยอรมันและพวก

แม้จะเป็นคำสั่งที่ติโตรอคอย แต่ติโตก็ยังประสบปัญหาหลายเรื่อง

เช่น มีกลุ่มต่อสู้ซึ่งพันเอก ดราจา มิโฮโลวิช (Colonel Draza Mihailovic)

เป็นหัวหน้า เรียกว่าพวกเชตนิก (Chetniks) ปฏิบัติการเป็นเอกเทศ

จุดหมายหลักคือ รักษาประเพณีของเซอร์เบียและของพระมหากษัตริย์

เป็นกลุ่มที่ชิงชังชาวโครแอตมาก เพราะถือว่า

“ชาวโครแอตทุกคนต้องรับผิดชอบในทารุณกรรมของพวกอุสตาซี

ที่ทำให้ชาวเซอร์บต้องล้มตายลงเป็นจำนวนมากในโครแอเซียและบอสเนีย”

นอกจากนี้มิไฮโลวิชยัง “เกลียดพวกคอมมูนิสต์อย่างเข้ากระดูกดำ”

ติโตและมิโฮโลวิชเคยพบกันเพื่อเจรจาเรื่องปฏิบัติการร่วมหลายครั้ง

แต่ก็ไม่สำเร็จ ติโตได้เป็นผู้นำฝ่ายปาร์ติซาน (Partisans)

ซึ่งหมายถึงผู้ร่วมกระบวนการของประชาชนเพื่อเอกราช

ชื่อนี้คอมมูนิสต์เคยใช้เรียกพวกกองโจรตอนสงครามกลางเมืองในประเทศสเปน

ในช่วงแรกติโตเสียเปรียบมิโฮโลวิชซึ่งได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลยูโกสลาเวีย

และได้เป็นรัฐมนตรีกลาโหมของรัฐบาลพลัดถิ่น

ทั้งติโตและมิโฮโลวิชต่างแข่งกันขอความช่วยเหลือจากอังกฤษ

ติโตพยายามที่จะร่วมมือกับฝ่ายเชตนิก แต่ก็ไม่เป็นผล

ในที่สุดก็เกิดสงครามกลางเมือง ระหว่างเชตนิกกับปาร์ติซาน

ในระยะแรกฝ่ายเชตนิกได้เปรียบเพราะได้รับความรับรองและความช่วยเหลือจาก

ฝ่ายพันธมิตรแต่เมื่อมิโฮโลวิชไม่ยอมก่อวินาศกรรมใส่ฝ่ายเยอรมันและอิตาเลียน

และฝ่ายพันธมิตรทราบว่ามิโฮโลวิชทำงานร่วมกับฝ่ายเยอรมัน จึงเลิกช่วยเหลือในที่สุด

เนื่องจากติโตเห็นว่าทางสู่อำนาจคือการสร้างสรรค์กระบวนการ

ประกอบด้วยยูโกสลาเวียล้วนๆเพื่อต่อสู้กับฝ่ายเยอรมันและพวก

เขาจึงได้รับการสนับสนุนจากประชาชนทุกเชื้อชาติ

เขาเคยกล่าวในเดือนธันวาคมค.ศ. ๑๙๔๒ ว่า

การต่อสู้เพื่อเอกราชของชาติบ้านเมืองต้องหมายถึงเสรีภาพของ

ชาวโครแอต สโลวีน เซอร์บ มาเซโดเนียน ซิปตาร์

มุสลิมพร้อมกันหมดและจะนำมาซึ่งอิสรภาพ เสมอภาค

และภารดรภาพสำหรับทุกชนชาติใน ยูโกสลาเวีย

ต่อมาติโตได้พบว่ารัฐบาลรัสเซียไม่ยอมส่งอาวุธมาช่วย

ซึ่งอาจเป็นเพราะเกรงใจฝ่ายสัมพันธมิตร ติโตผู้เคยได้รับการสั่งสอนให้ถือว่า

สหภาพโซเวียตเป็นผู้บันดาลทุกสิ่งอย่างได้ จึงผิดหวังและขมขื่นมาก

เดือนพฤษภาคม ค.ศ. ๑๙๔๓ องค์การคอมินเทอร์นถูกสตาลินยุบไป

ติโตเคยคิดจะติดต่อกับอังกฤษแต่ก็พบกับอุปสรรคหลายอย่าง เมื่อติโตผิดหวังจากรัสเซีย

ติโตต้องนำพวกปาร์ติซานต่อสู้ตามลำพัง และถูกคุกคามอย่างหนักจากฝ่ายเยอรมัน

ต่อมาอังกฤษส่งนายทหารติดต่อมาประเมินผลของพวกเชตนิกในยูโกสลาเวีย

และได้ตระหนักว่ากระบวนการของติโตมีผลในทางตรึงกองกำลังรบของเยอรมัน

และอิตาเลียนก็เริ่มให้ความช่วยเหลือสนับสนุนติโตตั้งแต่ปลายปี ค.ศ. ๑๙๔๓

ต่อมาใน ค.ศ. ๑๙๔๔ ติโตได้รับความช่วยเหลือทั้งจาก รัสเซียและฝ่ายสัมพันธมิตร

แต่ความช่วยเหลือของรัสเซียที่ล่าช้าและน้อยกว่าฝ่ายสัมพันธมิตร

ทำให้ติโตมีอิสระที่จะเป็นผู้ดำเนินสงครามเอง เขารับผิดชอบในการชี้ขาด

ในการปฏิบัติการทางทหารที่สำคัญทั้งหมดรวมทั้งการต่างประเทศ

จึงเป็นการสร้างรากฐานเพื่อเป็นประมุขของประเทศในอนาคต

ในระหว่างการสู้รบ ติโตไม่เคยทอดทิ้งทหารที่บาดเจ็บแม้ว่ากำลังฝ่ายเยอรมัน

จะรุกใกล้เข้ามาและการลำเลียงคนเจ็บจะทำให้เคลื่อนไหวได้ช้าลง

กองทัพปาร์ติซานได้มาบรรจบกับกองทัพแดงในยูโกสลาเวีย

ร่วมปลดปล่อยเซอร์เบียและเข้ากรุงเบลเกรดพร้อมกันในวันที่ ๒๐ ตุลาคม ค.ศ. ๑๙๔๔

กองทัพที่ทรงพลังของติโตมีประโยชน์ในการกู้ชาติ

ต่อรองกับฝ่ายสัมพันธมิตรและเป็นกำลังสำคัญที่สุดที่จะค้ำจุนติโต

ในการต่อสู้กับสหภาพโซเวียต(รัสเซีย)เพื่อรักษาเอกราชของยูโกสลาเวีย*

ในการเลือกตั้งหลังการยุติสงครามในค.ศ.๑๙๔๕ ติโตได้รับคะแนนสนับสนุน

อย่างท่วมท้นจากประชาชน โดยได้รับคะแนนกว่าเก้าสิบส่วนร้อยของผู้ออกเสียง

การที่ติโตถูกทอดทิ้งให้ดำเนินการต่อสู้อย่างโดดเดี่ยวโดยไม่มีการแทรกแซง

จากมหาอำนาจใดๆกลับเป็นข้อสำคัญในความสำเร็จของการปฏิวัติคอมมิวนิสต์

ในยูโกสลาเวียดังนี้ ติโตจึงเป็นผู้ปั้นคอมมูนิสต์ ชาตินิยม และเอกราช

ให้เป็นรูปปฏิมากรรมที่หาที่เปรียบมิได้ รูปการณ์ทางการเมืองดังนี้

ซึ่งได้มาเรียกกันว่า“ติโตอิซึ่ม” (Titoism) จึงแข็งแกร่งจนสามารถผ่านการปะทะ

กับสหภาพโซเวียตภายหลังได้ __________________________________________________

*ยูโกสลาเวีย (Yugoslavia) เป็นชื่อเรียกของการแบ่งแยกประเทศบริเวณ

คาบสมุทรบอลข่าน ในทวีปยุโรป ในช่วงศตวรรษที่ ๒๐ ความหมายของคำว่า

ยูโกสลาเวีย คือ "ดินแดนของชาวสลาฟตอนใต้"

๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๑ ราชอาณาจักรเซอร์บ โครแอต และสโลวีน

ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น ราชอาณา จักรยูโกสลาเวีย

ในปี พ.ศ. ๒๔๗๒ จนกระทั่งในช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๒

ได้ถูกยึดครองโดยฝ่ายอักษะ ๒๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๘

(ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒) ภายใต้ชื่อ สหพันธรัฐประชาธิปไตยยูโกสลาเวีย

(DFY) ซึ่งได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น สหพันธ์สาธารณรัฐประชาชนยูโกสลาเวีย (FPRY)

และ สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมยูโกสลาเวีย ในเวลาต่อมา

ในปี พ.ศ. ๒๕๓๕ สหพันธ์สาธารณรัฐยูโกสลาเวีย (FRY)

และชื่อยูโกสลาเวียได้เลิกใช้เปลี่ยนชื่อเป็น เซอร์เบียและมอนเตเนโกร

ในวันที่ ๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๖