ตั้งสติกับสึนามิเศรษฐกิจ

วรากรณ์ สามโกเศศ

มติชนรายวัน

วันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2551

ปีที่ 31 ฉบับที่ 11177

วิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ดูน่ากลัวเพราะผลร้ายเริ่มลามไปทั่วโลกอย่างรวดเร็ว

ตลาดเงินและตลาดทุนบั่นป่วน อย่างไรก็ดี ภายใต้การแพร่ระบาดของเชื้อร้ายนี้

ถ้าคนในบ้านเราไม่ ตื่นตระหนก สดับตรับฟังข่าวต่างๆ อย่างมีสติแล้ว

ผลกระทบในบ้านเราก็ไม่น่าจะหนักหนาสาหัสเท่าวิกฤตเมื่อปี 2540

การรับประกันเงินฝากในธนาคารอย่างไม่จำกัดวงเงินของไอร์แลนด์

เยอรมนี ออสเตรีย เดนมาร์ก พร้อมกับการขยายยอดวงเงินประกันเงินฝากของธนาคาร

ในเกือบทุกประเทศในยุโรปชี้ให้เห็นว่าการตื่นตระหนกถอนเงินจากธนาคาร

ได้เกิดขึ้นแล้วอันเนื่องมาจากหนี้เสียหรือคาดว่าธนาคารมีผลประกอบการที่เลวร้าย

จนจะปิดกิจการสาเหตุของการถอนเงินก็มาจากการกลัวว่าธนาคารจะล้ม

และไม่มีเงินจ่ายคืนให้การออกมาบอกว่าจะรับประกันเงินฝากไม่จำกัดวงเงิน

หรือขยายวงเงินก็ทำให้ผู้ฝากเบาใจ

และหาย ตื่นตระหนกไปได้ในระดับหนึ่ง

และถ้าเกิดความเชื่อมั่นมากขึ้นสถาบันการเงินก็คงพอหายใจสบายขึ้น

การตื่นตระหนกถอนเงินจากธนาคารนั้นน่ากลัวกว่าการตกของดัชนีตลาดหุ้นเป็นอันมาก

การที่คนตกใจก็เนื่องจากเกรงว่าราคาหลักทรัพย์จะตกลงมากไปกว่าที่ซื้อไว้ อย่างไรก็ดี

เมื่อมันตกลงมากๆ ไม่ช้าไม่นานก็จะมีคนมาช้อนซื้อ "ของถูก" (ถ้าไม่ตกไปกว่านี้อีก)

เอาไว้ ดัชนีก็จะฟื้นขึ้นมาอีกครั้ง จะช้าจะเร็วและจะขึ้นมาสูงหรือต่ำแค่ไหนไม่มีใครทราบ

(ถ้าผู้เขียนรู้ก็ไม่ได้มานั่งเขียนอยู่ตรงนี้)

ส่วนการตื่นตระหนกของผู้ฝากเงินนั้นร้ายกาจกว่ามากมาย

เพราะทุกธนาคารไม่ว่าใหญ่โตแค่ไหนก็สามารถล้มได้

ทั้งนั้นหากผู้คนแห่กันมาถอนเงินเนื่องจากธนาคารได้เอาเงินฝากไปปล่อยกู้เกือบทั้งหมด

(ใครจะกอดเงินฝากอยู่ได้เพราะต้องจ่ายดอกเบี้ยเงินฝากอยู่ทุกวินาที)

ตามธรรมชาติของธุรกิจธนาคารทั่วโลกเมื่อธนาคารใดธนาคารหนึ่งล้ม

ก็มีโอกาสสูงที่จะดึงธนาคารอื่นลงไปด้วยเนื่องจากโรคกระต่ายตื่นตูม

หรือธนาคารอื่นอาจมีธุรกิจโยงใยอยู่ด้วย

ดังนั้น การยอมให้ธนาคารใดธนาคารหนึ่งล้มจึงเป็นสิ่งต้องห้าม

เมื่อก่อนวิกฤตเศรษฐกิจปี 2540 การล้มของธนาคารเป็นเรื่องใหญ่โตน่ากลัว

แต่เมื่อกว่า 2-3 ธนาคารแถมด้วยบริษัทไฟแนนซ์กว่า 40 แห่งล้ม

คนไทยจึงรู้สึกชาชินไปเป็นอันมาก กอปรกับรัฐบาลไทยคุ้มครองเงินฝากไม่จำกัดวงเงิน

(เพียงแต่ได้เงินฝากคืนช้าเท่านั้น) มันจึงไม่เป็นโรคร้ายลามไปทั่วในครั้งนี้

ถึงแม้พระราชบัญญัติสถาบันคุ้มครองเงินฝากจะมีผลใช้บังคับแล้ว

ตั้งแต่กลางเดือนสิงหาคม 2551 ก็ตาม ในปีแรกภาครัฐก็ยังคุ้มครองไม่จำกัดวงเงินอยู่ดี

ในปีต่อไปวงเงินคุ้มครองคือ 100 ล้านบาทต่อคนฝาก 1 คนต่อ 1

สถาบันการเงินและลดหลั่นลงไปเป็น 50 และ 10 ล้านบาท

ในปีต่อๆ ไปพระราชบัญญัติฉบับนี้จะมีผลบังคับใช้เต็มที่ในวันที่ 13 สิงหาคม 2555

เป็นต้นไปคือคุ้มครองวงเงินฝาก 1 ล้านบาทต่อคนฝาก 1 คนต่อ 1

สถาบันการเงินผู้มีเงินฝากนับสิบหรือร้อยล้านบาทและวงเงินคุ้มครอง 1 ล้านบาท

เช่นนี้ก็ไม่น่ากลัวเพราะผู้ฝากสามารถฝากในหลายธนาคารได้และคนเช่นนี้ก็มีน้อยมาก

เพราะสถิติปัจจุบันระบุว่าร้อยละ 98.5 ของยอดบัญชีเงินฝากทั้งหมดในประเทศไทย

มีเงินฝากต่ำกว่า 1 ล้านบาทการคุ้มครองเงินฝากหรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าประกันเงินฝาก

ในบ้านเราจึงไม่ใช่เหตุผลที่ควรจะตื่นตระหนกใดๆ

ทั้งสิ้นและก็ไม่มีเหตุผลใดๆ อีกเช่นกันที่จะต้องหน้าตาตื่นไปถอนเงินฝากจาก

สถาบันการเงินธนาคารแห่งประเทศไทย

ได้ประกาศว่าสถาบันการเงินไทยได้ซื้อตราสารหนี้ชนิดที่มีหลักทรัพย์จำนองหนุน

หลัง (mortgage-back securities)ที่เป็นปัญหาเพราะมูลค่ามันลดลงไปมาก

จากบริษัทการเงินที่มีปัญหาในสหรัฐอเมริกาประมาณ 7 พันล้านบาท

ซึ่งถ้าตัวเลขนี้จริงก็ไม่เป็นปัญหาปัญหาที่จะกระทบคนไทย

จากวิกฤตแฮมเบอเกอร์น่าจะมาจาก

(ก) ปัญหาการส่งออกเนื่องจากคู่ค้ารายใหญ่ของเราคือสหรัฐอเมริกา ยุโรป

(ยังไม่เห็นชัดจากประเทศอาเซียนและจีน) มีปัญหาด้านรายได้จนบริโภคน้อยลง

และมีดีมานด์ของสินค้าออกของเราน้อยลง

(ข) ปัญหาการท่องเที่ยว เป็นธรรมดาเมื่อตนเองจนลงจริงๆ

หรือรู้สึกว่าตนเองจนลงบนกระดาษเพราะราคาหุ้นตกลงมากก็ย่อมออก

ท่องเที่ยวน้อยลงเป็นธรรมดา

(ค) ปัญหาการลงทุนจากต่างประเทศ บริษัทใหญ่ๆ

เมื่อฐานะการเงินถูกกระทบเพราะเศรษฐกิจโตช้าลงหรือประชาชนมีการบริโภคน้อยลง

สินค้าค้างสต๊อคมากขึ้น ก็ย่อมลงทุนน้อยลงกว่าเดิมทั้งในและนอกประเทศ

(ง) ความไม่แน่นอนจากการลามของโรคไปยังประเทศอื่นๆ

ในรูปของหนี้เสียหรือเกิดสภาวะเลวร้ายลงมากขึ้นในสหรัฐอเมริกาในลักษณะใหม่ๆ เช่น

ค่าเงินเหรียญสหรัฐผันผวน บริษัทที่ได้ช่วยเหลือไปแล้วมีอาการทรุดหนักลงไปอีก

โรคลามไปถึงสถาบันการเงินใหญ่อย่างร้ายแรง ฯลฯ

หรือโรคลามไปถึงสถาบันการเงินของไทยอันเกิดจากหนี้เสีย

(จ) ปัญหาเศรษฐกิจไทยโตช้าลงทำให้รัฐบาลเก็บภาษีได้น้อยลง

(แต่รายจ่ายเพิ่มขึ้นทำให้ขาดดุลการคลังมากขึ้นซึ่งหมายถึงหนี้สาธารณะเพิ่มสูงขึ้น)

ภาคเอกชนมีกำไรน้อยลงหรือ ขาดทุนซึ่งส่งผลกระทบต่อการลงทุนและการจ้างงาน

(ฉ) ปัญหาดัชนีตลาดหุ้นไทยตกลงไปมากจนทำให้นักลงทุนขาดทุน

นักธุรกิจต้องกู้ยืมด้วยต้นทุนที่สูงขึ้นเพราะมีความเสี่ยงสูงขึ้น

(หลักทรัพย์ค้ำประกันการกู้ยืมก็มีมูลค่าลดลงด้วย)

ปัญหาเหล่านี้จะมาถึงอย่างไม่รวดเร็ว พอมีเวลาให้เราปรับตัวได้

แต่ถ้าคนไทยเราตื่นตระหนกและขาดสติในการแก้ไขปัญหา

โดยเฉพาะอย่างยิ่งหน้าตื่นไปถอนเงินฝากหรือขายหุ้นกัน

ลูกเดียวแล้ว เราจะเจ็บตัวกันได้มากในเวลาอันรวดเร็วไม่มีเหตุผลใด

ในปัจจุบันที่คนไทยจะต้องตื่นตูมกังวลกับเงินฝากในสถาบันการเงิน

หรือขายหุ้นทิ้งอย่างไร้สติ เราควรตั้งสติและปรับตัวรับปัญหา

ถ้าจะห่วงใยก็น่าจะเป็นเรื่องการใช้ความรุนแรงของภาครัฐ

ทั้งจากการปลุกระดมและการใช้กลไกของรัฐ

ในการแก้ไขปัญหาชุมนุมประท้วงตามสิทธิในระบอบประชาธิปไตยมากกว่า

หน้า 6