เพลงสรรเสริญพระบารมี

คำร้อง : สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
ทำนอง : พระเจนดุริยางวงค์ (ปิติ วาทยะกร)

ข้าวรพุทธเจ้า เอามโนและศิระกราน
นบพระภูมิบาลบุญดิเรก เอกบรมจักริน
พระสยามินทร์พระยศยิ่งยง เย็นศิระเพราะพระบริบาล
ผลพระคุณ ธ รักษา ปวงประชาเป็นสุขศานต์
ขอบันดาล ธ ประสงค์ใด
จงสฤษดิ์ดัง หวังวรหฤทัย
ดุจถวายชัย ชโย

เพลงสรรเสริญพระบารมี มีเค้าโครงว่า ในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ได้มีเพลงที่มีลักษณะคล้ายเพลงสรรเสริญพระบารมี
อยู่ก่อนแล้ว จนในกระทั้ง
สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ขณะที่พระองค์ทรงเสด็จประพาสเกาะชวาในปี พ.ศ. 2414
ขณะที่ทรงประทับอยู่ที่ประเทศสิงคโปร์นั้น
เหล่าทหารอังกฤษใด้ใช้เพลง God Save the Queen ในการรับเสด็จ
ต่อมา เมื่อทรงเสด็จไปยังเมืองปัตตาเวีย
ชาวฮอลันดาที่ตั้งอาณานิคมที่นั้น
ได้ถามถึงเพลงประจำชาติของไทย
เพื่อจะได้นำไปบรรเลงรับเสด็จ
กระนั้น จึงมีพระราชดำริแก่ครูดนตรีไทย
ให้แต่งเพลงแตรวงรับเสด็จ
ขณะนั้น ครูดนตรีไทย ได้เสนอเพลงสรรเสริญพระบารมี
ซึ่งมีการประพันธ์ไว้ในสมัย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
และทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาศรีสุนทรโวหาร
แต่งคำร้องเพื่อประกอบทำนองเพลงเป็นโคลง และให้
ปโยตร์ สซูโรฟสกี้ แต่งทำนองเพลงตามเพลง
God Save the Queen ซึ่งโปรดมาก
ครั้นที่ฟังที่สิงคโปร์

และยังได้สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
นิพนธ์หลายเนื้อร้องเพื่อขับร้องในกลุ่มต่าง ๆ กัน
ต่อมา เมื่อถึงสมัยของ พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงได้นำเพลงสรรเสริญพระบารมี มาพระราชนิพนธ์คำร้องขึ้นใหม่
โดยทรงรักษาคำร้องเอาไว้ มีบทร้องขึ้นต้นว่าเช่นเดิม
แต่เปลี่ยนคำว่า ฉะนี้ ให้เป็น ไชโย และประกาศใช้
ในวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2456 และใช้กันจนถึงปัจจุบัน