ทางนี้ไม่มี "ตัน"

คอลัมน์ แทงก์ความคิด นฤตย์ เสกธีระ max@matichon.co.th มติชน วันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2552 ตอนนี้พ่อลูกชาย แม่ลูกสาวถึงเวลาสอบย่อยกันแล้ว เดือนกันยายนคือเดือนหน้าก็ถึงเวลาสอบใหญ่ปิดท้ายเทอม ก่อนจะหยุดเว้นวรรคการเรียนไปประมาณ 1 เดือน ห้วงเวลานี้ เด็กๆ คงรู้สึกเบื่อ เพราะพ่อแม่คะยั้นคะยอให้อ่านหนังสือเตรียมตัวสอบ แต่แม้ว่าลูกๆ จะเบื่ออย่างไรก็หนีไม่พ้น ทุกคนต้องอ่านหนังสือ และ หลังจากอ่านเสร็จต้องเอาหนังสือมาให้พ่อแม่ลองถาม วิธีการแบบนี้ทำให้พ่อแม่พลอยต้องอ่านหนังสือของลูกไปด้วย และเมื่อมีลูก 3 คน จึงต้องอ่าน หนังสือวิชาเดียวกันนั่นแหละถึง 3 ชั้นปี การได้อ่านตำราเรียนของเด็กๆ ถึง 3 ชั้นปี ทำให้แลเห็นวิธีการป้อนความรู้ให้แก่เด็กๆ ยกตัวอย่าง เด็กประถมหนึ่ง กลุ่มสาระวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เรียนเรื่องศาสนา ในตำราประถมหนึ่งก็จะบอกแต่เพียงว่า ประเทศไทยมีศาสนาพุทธ คริสต์ อิสลาม ซิกข์ เป็นต้น ศาสนาแต่ละศาสนามีศาสดา คือ พระพุทธเจ้า เป็นศาสดาศาสนาพุทธ พระเยซู เป็นศาสดาศาสนาคริสต์ ส่วนศาสนาอิสลามมีท่านนบี มูหะหมัด แต่พอประถมสอง ประถมสาม ประถมสี่ เรื่อยไปถึงประถมหก ตำราก็ยังวนอยู่ในกรอบของศาสนาที่เคยศึกษาเมื่อชั้นประถมหนึ่ง แต่เนื้อหาจะค่อยๆ ลึกขึ้นเรื่อยๆ เริ่มมีประวัติขององค์ศาสดาของศาสนาต่าง ๆ มีคำสอนของศาสนาต่างๆ มีพิธีกรรมของศาสนาต่างๆ มีวันสำคัญทางศาสนาต่างๆ พร้อมทั้งความสำคัญของวันนั้นๆ ข้อมูลที่ทยอยให้จะลึกลงไป ลึกลงไป ลึกลงไปเรื่อยๆ ยิ่งอายุมากขึ้น มีโอกาสได้ศึกษาพระธรรมคัมภีร์มากขึ้น ยิ่งทำให้รู้ว่า เราสามารถศึกษาหาความรู้ได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด ขณะเดียวกัน วิชาความรู้นั้นมิได้มีเพียงแขนงวิชาเดียว แค่วิชาที่ลูกๆ กำลังเรียนอยู่ก็แบ่งออกเป็น 8 กลุ่มสาระวิชา ประกอบด้วย วิชาคณิตศาสตร์ วิชาภาษาไทย วิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม วิชาศิลปะ วิชาภาษาต่างประเทศ วิชาวิทยาศาสตร์ วิชาสุขศึกษาและพลศึกษา และวิชาการงาน อาชีพ และเทคโนโลยี แล้วในแต่ละแขนงวิชายังสามารถแยกสาขาวิชาออกไปได้อีกเยอะแยะ อย่างวิชาภาษาต่างประเทศ ก็มีทั้งภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส จีน ญี่ปุ่น เยอรมัน ฯลฯ หรือวิชาการงาน อาชีพ และเทคโนโลยี ก็มีทั้งวิชาดนตรี งานฝีมือ คอมพิวเตอร์ ฯลฯ และเมื่อโฟกัสลงไปเฉพาะดนตรี ก็สามารถแตกแยกย่อย สาขาวิชาออกไปตามเครื่องเล่นดนตรีได้อีก มากมายเยอะแยะ ตอกย้ำให้เห็นว่า ความรู้มีทั้งแนวลึก และแนวกว้าง "พื้นที่ของการเรียนรู้นั้นมีกว้างขวางสุดคณานับ" "ขณะเดียวกัน พื้นที่ของการเรียนรู้ก็ลึกซึ้งสุดหยั่งคาด" แม้แต่พระพุทธองค์ ศาสดาแห่งศาสนาพุทธ ยังยอมรับ ความรู้ทรงค้นพบ เป็นเพียงแค่ใบไม้กำมือเดียว ยังมีใบไม้อีกไม่รู้จักเท่าไหร่ต่อเท่าไหร่ในป่าที่ยังไม่รู้ เพียงแต่ว่า ความรู้ที่พระองค์พบนั้นพอ แล้วสำหรับการดับทุกข์ และมนุษย์เรียนรู้วิชาจน สามารถดับทุกข์ให้แก่ตัวเองได้ ....ชีวิตนี้ก็พอแล้ว แต่สำหรับคนที่ยังไม่พอ สามารถก้าวย่างไปในพื้นที่แห่งการเรียนรู้ได้เสมอ วันนี้สหรัฐอเมริกาพยายามเจาะลึกศึกษาเทคโนโลยี ถึงระดับเล็กจิ๋ว ที่เรียกกันว่า "นาโน" ขณะเดียวกัน สหรัฐอเมริกาก็พยายามขยายองค์ความรู้ ด้วยการเตรียมส่งนักบินอวกาศไปสำรวจดาวอังคาร คือ ศึกษาลงไปในแนวลึก และขยายแนวการศึกษาให้กว้างขวางออกไป โดยสามารถศึกษาลึกไปได้เรื่อยๆ และสามารถขยายการศึกษาให้กว้างขวางขึ้นไปเรื่อยๆ ไร้ขีดจำกัด ด้วยความจริงข้อนี้ ยืนยันได้ว่า ชีวิตไม่มีทางตันครับ เพราะชีวิตที่เดินอยู่บนหนทางที่ไม่มีทางตัน จะเป็นชีวิตที่มีทางตันได้อย่างไร เพียงแต่ บางคนเลือกที่จะเดินไปในแนวกว้าง คือ ขยายการรับรู้จากแขนงวิชาหนึ่งไปสู่อีกแขนงวิชาหนึ่ง บางคนเรียกว่างานเสริม บางคนเรียกว่างานอดิเรก ส่วนบางคนเลือกที่จะเดินไปในแนวทางลึก คือ ศึกษาค้นคว้าในแขนงวิชาที่ตัวเองประกอบสัมมาอาชีพ ยกตัวอย่าง "พล.ต.ท.ธนู หอมหวล อดีตผู้ช่วยอธิบดีกรมตำรวจ" แม้ท่านจะเสียชีวิตไปแล้ว แต่คำบอกเล่าที่ฟังแล้วได้ข้อคิด ยังก้องอยู่ในโสตประสาท "ตอนที่ชีวิตราชการสะดุดจนต้องพเนจรไปอยู่โรงพักไกลปืนเที่ยง" วันๆ ไม่มีงานทำ เพราะบ้านเมืองสงบสุข วันนั้นดูเหมือนว่าชีวิตราชการจะเจอทางตัน แต่ พล.ต.ท.ธนูไม่ยอมอยู่นิ่ง ท่านเลือกที่จะก้าวเดินต่อไปบนเส้นทางที่ไม่มีทางตัน เดินไปบนเส้นทางแห่งความรู้ พล.ต.ท.ธนู "ค้นเอาคำพิพากษาศาลฎีกาในคดีอาชญากรรมต่างๆ มาศึกษา" ศึกษาจนรู้เชี่ยวชาญชำนาญการในรูปคดี เรียนรู้จนเข้าใจถึงการนำพยานหลักฐาน ที่น่าเชื่อถือมานำสืบต่อหน้าบัลลังก์ผู้พิพากษา พล.ต.ท.ธนู ศึกษาไปเรื่อยๆ จนมองเห็นแนวทางการรวบรวมพยานหลักฐาน และเมื่อวันเวลาผ่านไป กระทั่ง พล.ต.ท.ธนู ได้มีโอกาสแสดงฝีมือ "วิชาความรู้ที่ได้ศึกษาก็กลายเป็นแรงผลักดันให้ พล.ต.ท.ธนู กลายเป็นปรมาจารย์งานสืบสวน" สืบสวน จับกุม นำคนร้ายขึ้นสู่ศาล พร้อมพยานหลักฐานที่น่าเชื่อถือ พล.ต.ท.ธนูบอกเสมอว่า ตำรวจสืบสวนที่เก่ง ไม่ใช่สักแต่จับกุมคนร้ายเพียงอย่างเดียว หากแต่ต้องคำนึงถึงพยานหลักฐาน ที่จะนำไปชี้ให้ศาลเห็นว่า คนคนนั้นกระทำความผิดจริงด้วย "นี่เป็นตัวอย่างของคนที่เลือกเดินบนเส้นทางที่ไม่มีทางตัน" ทำให้ชีวิตไม่มีทางตัน สวัสดี หน้า 17