- http://oldweb.mcu.ac.th/mcutrai/menu2/menu2_2.htm
- https://teetwo.blogspot.com/2020/06/blog-post_72.html
อภิณหปัจจเวกขณ์ 5 (ธรรมที่ควรพิจารณาเนือง ๆ 5 อย่าง)
อภิณหปัจจเวกขณ์ 5 หมายถึง ธรรมที่สตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม คฤหัสถ์ก็ตาม บรรพชิตก็ตามควรพิจารณาทุก ๆ วัน หรือพิจารณาเนือง ๆ ประกอบด้วย
1. ชราธัมมตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีความแก่เป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความแก่ไปได้
2. พยาธิธัมมตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีความเจ็บเป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความเจ็บไปได้
3. มรณธัมมตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีความตายเป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความตายไปได้
4. ปิยวินาภาวตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เราจะต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจทั้งสิ้น
5. กัมมัสสกตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีกรรมเป็นของตน ทำดีจักได้ดี ทำชั่วจักได้ชั่ว
อภิณหปัจจเวกขณ์ 5 หมายถึง ธรรมที่สตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม คฤหัสถ์ก็ตาม บรรพชิตก็ตามควรพิจารณาทุก ๆ วัน หรือพิจารณาเนือง ๆ ประกอบด้วย1. ชราธัมมตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีความแก่เป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความแก่ไปได้2. พยาธิธัมมตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีความเจ็บเป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความเจ็บไปได้3. มรณธัมมตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีความตายเป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความตายไปได้4. ปิยวินาภาวตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เราจะต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจทั้งสิ้น5. กัมมัสสกตา ควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า เรามีกรรมเป็นของตน ทำดีจักได้ดี ทำชั่วจักได้ชั่ว... บทที่สอง บริกรรมทำในใจว่า พฺยาธิธมฺโมมฺหิ พฺยาธึ อนตีโต เรามีป่วยไข้ เจ็บปวด
โรคเจ็บในตาในหู ในจมูกในลิ้นในกายในใจ เบียดเบียนบีบคั้นเป็นธรรมดา
เราไม่ล่วงป่วยไข้เจ็บปวดได้
นึกไปมาให้เนืองๆ นานๆ นึกให้ยิ่งขึ้นไปว่า สัตว์ทั้งหลายที่จุติมาเกิดเป็นมนุษย์
เป็นสัตว์เดียรัจฉาน ในกำเนิดต่างๆ ก็ดี บรรดาสัตว์ทั้งหลายทั้งปวงนี้
มีความป่วยไข้ เจ็บปวดในตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็นธรรมดา
ไม่ล่วงพ้นความป่วยไข้เจ็บปวดได้
แม้ถึงตัวเราก็เช่นนั้น จะปรารถนาไม่ป่วยไข้เจ็บปวด จะได้มาแต่ที่ไหนเล่า
ในที่นี้ นึกไปให้นานๆ จนเห็นจริงลงในใจๆ เป็นอุเบกขา
อยู่ด้วยความเห็นไม่เสียใจๆ เสมออยู่ดีแล้ว จึงพิจารณาบทที่สามต่อไป ...
ความตอนหนึ่งจาก
อภิณหปัจจเวกขณสถาน ๕
พระบรมราชนิพนธ์
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
